Ajmo Negde

Manastir Studenica predstavlja jedan od najvećih i najbogatijih manastira Srpske Pravoslavne crkve. Osnovao ga je Stefan Nemanja 1190. godine, a nalazi se na 12 kilometara od Ušća, odnosno na 39km od Kraljeva. U okviru manastira nalaze se dve crkve, Bogorodičina crkva i Kraljeva crkva, a obe su izgrađene od mermera. Manastir je između ostalog poznat po freskama koje su nastale u XIII i XIV veku.

Zbog svog značaja i vrednosti UNESKO je ovaj manastir uvrstio na listu svetske kulturne baštine 1986. godine. Bogorodičina crkva koja je posvećena Uspenju presvete Bogorodice završena je u prvoj fazi radova u proleće 1196. godine. Taj datum je značajan između ostalog i po tome što je Stefan Nemanja prepustio presto svom sinu Stefanu Prvovenčanom i povukao se u svoju zadužbinu, a kasnije otišao u manastir Hilandar.

Stefan Nemanja se na Hilandaru zamonašio i primio ime Simeon, a opokojio se 1199. godine takođe u Hilandaru.

Treći Nemanjin sin Sava Nemanjić je nakon izmirenja braće Stefana i Vukana, izvršio prenos moštiju svoga oca Simeona u Studenicu gde se nalaze i danas.

Pod Savinim starateljstvom, Studenica je postala politički, kulturni i duhovni centar srednjovekovne Srbije. Uz ostala svoja dela, Sava je napisao Studenički tipik, u kom je zadao ustrojenje monaškog života u manastiru Studenica. U Žitiju SV. Simeona Nemanje, opisao je život svog oca Nemanje (Sv. Simeona) ostaviviši izvore o duhovnom i monaškom životu u njegovom vremenu.

Studenica tokom vekova nije zaboravljena ni od ostalih članova dinastije Nemanjić, pa je tako kralj Radoslav 1245. godine dodao crkvi pripratu, a kralj Milutin je sagradio malu crkvu posvećenu svetim Joakimu i Ani. Od pada poslednje srpske srednjovekovne države 1459, Turci su često napadali manastir.

Prva značajna restauracija je izvršena 1569, kada su freske Bogorodičine crkve ponovo naslikane. Početkom 17. veka, požar i zemljotres su oštetili manastir, a istorijski dokumenti i značajni delovi umetničke baštine su uništeni i izgubljeni zauvek.

Bogorodičina crkva je jednobrodska crkva sa kulom. Na njenom istočnom kraju je trostrani svod, dok se produžena priprata gleda prema zapadu. Na severnoj i južnoj strani su predvorja. Tokom 1230-ih je dograđena spoljašnja priprata. Fasade su izgrađene od blokova belog mermera. Iznutra je crkva obložena tufom. Spolja gledano, u crkvi se skladno mešaju romanski i vizantijski stil.

Mešavina ta dva stila će na kraju proizvesti poseban stil arhitekture poznat kao raška škola. Severozapadno od Bogorodičine crkve je Crkva svetog Joakima i Ane, poznata i kao Kraljeva crkva po svom ktitoru kralju Milutinu. Crkva je sagrađena 1314, u obliku sabijenog krsta, uz osmouglu kulu. Izgrađena je od kamena i tufa, uz fasade obložene gipsom.

Kompleks manstira uključuje i Crkvu Nikoljaču, malu jednobrodsku crkvu, koja je inutra oslikana freskama iz 12. ili početka 13. veka. Između Crkve Nikoljače i Kraljeve crkve se nalaze temlji crkve posvećene Svetom Jovanu Krstitelju. Zapadno od Bogoridičine crkve je trpezarija, sagrađena od kamena za vreme Arhiepiskopa Save.

Na zapadnoj strani kompleksa je zvonik podignut u 13. veku. Nekada je u njemu bila kapela, a sada se samo mogu videti delovi fresaka. Ostaci fresaka se takođe mogu naći na spoljašnjem delu priprate, i one prikazuju genealogiju dinastije Nemanjića.

Severno od trpezarije se konaci za monahe iz 18. veka. Danas su oni muzej i prikazuju brojne eksponate iz riznice Studenice. Međutim, česti ratovi i pljačkaši su značajno umanjili riznicu manastira. Manastir Studenica je muški manastir.