Ajmo Negde

Mediana je bila carsko imanje u predgrađu Naisusa (antičkog Niša), pokraj puta za Nišku Banju sa raskošnom carevom rezidencijom i nizom pratećih objekata koji svojm veličinom i značajem govore o visoko organizovanoj ekonomiji. Tokom III i IV veka u vreme tetrarhije - četvorovlašća, neki od velikih rimskih careva koji su vladali imperijom bili su rođeni na tlu današnje Srbije. Jedan od najistaknutijih ako ne i najznačajniji car koji je rođen u današnjoj Srbiji je car Konstantin Veliki,

rođen upravo u antičkom Naisusu. Konastantin Veliki (280.-337.g.n.e), rođen, odrastao i vaspitavao se i Naisusu. Majka mu je bila skromnog porekla dok njegov otac Flavius Valerijus Konstantijus Hlorus, utemeljivač dinastije, vodi poreklo od Ilirika. Konstantin Veliki je upravljao carstvom od 306.-337. godine. Za to vreme uspeo je da konsoliduje granice carstva i sredi unutrašnje prilike u vojsci i administraciji.

Najznačajniji čin njegove vladavine je potpisivanje Milanskog edikta 313. godine kada je i zvanično hrišćanstvo priznao za državnu religiju. 330. godine prenosi prestonicu na istok u Konstatinopolj, gde udara temelje novom vizantijskom carstvu.

Za vreme vladavine svom rodnom gradu Naisusu, odužio se izgradivši raskošnu rezidenciju Medijanu. Interesantno je da je Konstantin veoma često boravio u samoj rezidenciji i iz nje završavao mnoge poslove.

Istorijski spisi nam govore da je u Naisusu car Konstantin napisao zakone iz 315., 319., 324., i 334. godine, na kojima se nalaze pečati Naisa. Posle Konstantinove smrti, njegovi sinovi nastavljaju njegovu tradiciju čestog boravka u Medijani.

Čak i nakon njih, carevi koji su vladali , često su boravili u Medijani radi odmora prilikom dugih putovanja ili pripremajući se za borbe.

Sama Medijana je zahtevala veliki personal za život carske porodice. Poredn toga ovde je postojala fabrika za izradu vojne opreme, kao i radionica - oficina za izradu predmeta od plemenitih metala.

Medijana obuhvata luksuzno carsko imanje sa velikom ekonomijom koje je podignuto početkom IV veka za vladavine Konstantina Velikog. Carska vila (vila sa peristilom) od 6.000 kvadratnih metara, sa raskošnim mozaicima i lepim freskama, ukrašenim stubovima, sa termama i žitnicama, sistemom vodosnabdevanja (akvedukt i vodotoranj) prostirala se na oko 40 hektara uređenih parkova i šuma.

U Medijani su pronađeni mnogi rimski predmeti, od keramike i metala, kao i dekorativnih od mermera. U jednoj prostoriji otkrivena je 1972. godine grupa oštećenih statua. Na njima su predstavljeni Askelepije, Higija, Dionis, Herkul i Satir.

Krajem 4. veka Medijana je stradala u požaru. Nais i Medijana su potpuno uništeni u vreme hunske najezde 441. godine. Početkom 8. veka, u vreme prodora Slovena i Avara, carski grad i letnjikovac za sva vremena su opusteli.